Dzięki tym spotkaniom młodzież winna doświadczyć żywego i modlącego się Kościoła, zatroskanego o jej dobro; Kościoła, który pragnie, aby młodzi chrześcijanie podjęli świadomą decyzję wiary, aby pełniej zaangażowali się w życie z wiary, ze wszystkimi konsekwencjami wynikającymi z przynależności do Kościoła. Bierzmowanie winno być przypieczętowaniem tej decyzji. Innymi słowy, te spotkania cotygodniowe stanowią jakąś formę katechumenatu pochrzcielnego, o której mówi Katechizm Kościoła Katolickiego: „Chrzest dzieci ze swej natury wymaga katechumenatu pochrzcielnego. Nie chodzi tylko o późniejsze nauczanie, lecz także o konieczny rozwój łaski chrztu w miarę dorastania osoby" (KKK 1231).

Dalszym celem tego przygotowania ma być zainspirowanie młodzieży do szukania swego miejsca w Kościele, we wspólnocie parafialnej, ruchu czy grupie, aby tam rozwijać swe powołanie i apostołować.

Przygotowanie do bierzmowania młodzieży winno uwzględnić katechizację rodziców. Trzeba ich zapraszać na spotkania, informując o bierzmowaniu i o ich zadaniach, jako pierwszych katechetów dziecka. Dotarcie do rodziców może ułatwić specjalnie opracowany list, zapraszający ich na spotkanie, informujący ich o bierzmowaniu i o toku przygotowania do niego oraz proszący o współpracę w tych wysiłkach.

Przygotowanie do bierzmowania musi także uwzględnić dalszy rozwój życia chrześcijańskiego młodego chrześcijanina. Nie można bowiem dopuścić do tego, aby przyjęcie tego sakramentu stało się „sakramentem odejścia od Kościoła", jak to czasami bywa, ponieważ daje poczucie chwilowego spełnienia wszystkich kościelnych obowiązków20. Stąd należy stworzyć dla młodzieży bierzmowanej możliwość kontynuacji formacji i włączenia jej w życie parafii. Można tego dokonać w różny sposób.

Oprócz wyżej wspomnianych form bierzmowani mogą się włączyć w pełnienie posług liturgicznych, czytanie słowa Bożego, opracowanie modlitwy wiernych, w „Zespoły charytatywne", w działalność parafialnego „Caritasu", w grupy istniejące w parafii. Wolno żywić przekonanie, że tak prowadzone przygotowanie do bierzmowania przyczyni się do dojrzalszej wiary młodzieży i ożywi parafie.

Ważną rolę w realizacji powyższego modelu przygotowania do sakramentu bierzmowania pełnią odpowiednie materiały. W archidiecezji krakowskiej taką cenną pomocą jest opracowanie: Wypłyń na głębię.

Prezentacja materiałów Wypłyń na głębię

Materiały Wypłyń na głębię są odpowiedzią na zmiany w szkolnictwie polskim oraz postanowienia polskiego Dyrektorium. Składają się one z pomocy metodycznej dla katechety oraz z podręcznika dla kandydata do bierzmowania. Materiały te umożliwiają rozmowy o wierze w małych grupach. Zakłada się, że w formacji będą uczestniczyli nie tylko księża, ale także tzw. animatorzy, którymi mogą być: siostry zakonne, katecheci świeccy, czy osoby z ruchów działających przy parani, po wcześniejszym przygotowaniu. Te właśnie osoby prowadzą swoją grupę przez rok, dwa lub trzy, dzieląc się z nią swoją wiedzą, ale też ucząc swych podopiecznych życia z wiary, inspirując grupę do czynnej pomocy bliźniego i włączając ją w różnego rodzaju działalność charytatywną i parafialną. W ten sposób kształtuje się tzw. „wyobraźnię miłosierdzia", o którą apelował Ojciec Święty Jan Paweł II na Błoniach Krakowskich, w czasie pielgrzymki do Ojczyzny w 2002 roku. Materiały Wypłyń na głębię kładą akcent na przeżyciowość spotkań. Ponadto kandydaci do sakramentu bierzmowania mają do wykonania pewne zadania, będące szkołą miłości bliźniego i sprawdzianem dojrzałości. Wskazania te znajdują odzwierciedlenie w praktyce katechetycznej. Oto świadectwo jednej z osób korzystających z tych materiałów:

„Jestem katechetką od dwunastu lat. W roku szkolnym 2001/2002 rozpoczęłam pracę z grupą liczącą 14 osób, z klasy I gimnazjum, której celem jest przygotowanie się do sakramentu bierzmowania. Moją grupę tworzy: 7 dziewcząt i 7 chłopców. Spotkania odbywały się zawsze raz w miesiącu, w pierwszą środę. Katechezę starałam się prowadzić według konspektów zamieszczonych w podręczniku metodycznym Wypłyń na głębię, cz. I: Osoba. Z kolei w roku szkolnym 2001/02 miałam okazję prowadzić do sakramentu bierzmowania dwie grupy, z klas I i III. Spotkania przed bierzmowaniem miały zupełnie inny charakter, niż zajęcia prowadzone w szkole. Wymagały dużo większego zaangażowania zarówno katechety, jak i młodzieży poprzez korzystanie z różnych metod, np. inscenizacji, pracy z formularzem, gier dydaktycznych. Pragnę jednak zaznaczyć, że ten sposób przygotowania do sakramentu bierzmowania jest najlepszy z proponowanych dotychczas programów. Wnosi wiele nowoczesnych metod nauczania, porusza tematy dręczące młodego człowieka, a przez to wiele zyskuje młodzież i katecheta" (Renata R).

Cały cykl spotkań został ujęty w trzy bloki tematyczne:

• Osoba. Pierwszy rok przygotowań poświęcony jest poznaniu samego siebie, zagadnieniom moralności, systemu wartości, odkrywaniu właściwego obrazu Boga.

• Wspólnota. Drugi rok przygotowań poświęcony jest relacjom między ludźmi, wzajemnej komunikacji.

• Kościół. Trzeci rok przygotowań poświęcony jest Kościołowi i sakramentom; ponieważ jest to rok, w którym kandydaci mają przyjąć sakrament bierzmowania, spotkań powinno być więcej. Celem ich jest rozwój życia chrześcijańskiego poprzez pogłębienie życia sakramentalnego, którego uwieńczeniem będzie bierzmowanie. Dążąc do stworzenia na tych spotkaniach innej atmosfery, niż w szkolnej katechezie, należy duży akcent położyć na stronę przeżyciową. Od kilku lat do wszystkich gimnazjalistów - kandydatów do bierzmowania - kierowany jest list napisany przez Księdza Kardynała. Jest on wręczany podczas okazjonalnej katechezy w szkole, której celem było m.in. „posłanie" do rodzinnej parafii, w celu zgłoszenia się i zapisania do grupy przygotowującej się do bierzmowania. Teksty tych listów z ostatnich 3 lat, jak też propozycje katechez, w czasie których były one wręczane, załączone są w aneksie do niniejszego przedłożenia.

Zakończenie

Życie chrześcijańskie, którego początkiem jest chrzest, musi wzrastać i dojrzewać. Chrzest daje naszej duszy ziarno, zalążek życia łaski. Rozwinięciu i umocnieniu tego życia służy katecheza i życie sakramentalne, którego szczególnym etapem jest bierzmowanie, które temu, już istniejącemu życiu łaski daje siłę wzrostu. Podobnie jak ziarno, posiadając w sobie zalążek życia, potrzebuje jednak nowych warunków (ciepła, wilgoci, stosownej gleby) dla wzrostu w kłos, tak samo i chrzest będący zalążkiem życia, potrzebuje warunków do rozwoju tego życia, jak to trafnie ujął św. Tomasz z Akwinu. Do obowiązków duszpasterzy i katechetów należy stworzenie tych warunków, w których ochrzczony będzie mógł dojść do duchowej dojrzałości, której ukoronowaniem powinno być bierzmowanie. Te warunki winno stworzyć dobre przygotowanie do bierzmowania.

1 W Gdańsku w 1992 r. opublikowany został podręcznik zawierający katechezy i nabożeństwa przygotowujące do bierzmowania, zatytułowany: Sakrament bierzmowa­nia. Katechezy i nabożeństwa przygotowujące do bierzmowania autorstwa bpa Z. Pawłowicza. W roku 1994 przygotowane zostały przez ks. I. Bruskiego pomoce, zatytułowane Katechizm dla młodzieży przed bierzmowaniem, dla kandydatów diecezji warmińskiej i wydane w Olsztynie. W diecezji kieleckiej opracowany został cykl pomocy do bierz­mowania pod wspólnym tytułem: Otrzymacie Jego moc. W podręczniku metodycznym, zredagowanym przez ks. T. Śmiecha i wydanym w 1994 r. w Kielcach zaproponowane zostało zastosowanie metody ewangelizacyjnej. Podstawą pracy z młodzieżą jest zatem Ewangelia, a zawarte w niej prawdy wyznaczają cztery części, na które podzielono prze­kazywanie treści, ułożone według 4 prawd: Bóg kocha ciebie i ma wobec ciebie wspaniały plan; Człowiek jest grzeszny i oddalony od Boga; Jezus jest naszym jedynym Zbawicielem; Przyjęcie Jezusa do swego życia jako osobistego Pana i Zbawiciela. W roku 1997 wydany został Katechizm bierzmowanych (red. B. Klaus, Tarnów 1997), z którego korzystają katecheci i młodzież diecezji tarnowskiej w procesie przygotowania do sakramentu dojrzałości chrześcijańskiej. Dla młodzieży przygotowującej się do bierzmowania w ar­chidiecezji białostockiej opracowano (przez ks. T. Powichrowskiego) Obrzęd włączenia do grupy formacyjnej przygotowującej się do sakramentu bierzmowania we wspólnocie parafialnej (Białystok 1997). Te poszukiwania w archidiecezji białostockiej trwają, czego dowodem są opublikowane materiały: Sakrament Bierzmowania. Konspekty ewange­licznych rewizji życia do programu „Wypłyń na głębię", red. E. Młyśka, B. Bachurek, K. Bernacki, K. Zimnoch, Białystok 2004. W 1998 r., dla potrzeb archidiecezji gdańskiej opublikowany został zestaw pytań i odpowiedzi pt: Katechizm bierzmowanych według Katechizmu Kościoła Katolickiego (M. Paracki, Gdańsk 1998). Także w tym roku uka­zały się w Zielonej Górze w dwóch tomach - dla grup parafialnych i grup domowych, pomoce zatytułowane: Życie Boże. Spotkanie parafialne i celebracje liturgiczne związane z przygotowaniem do sakramentu bierzmowania, opracowane przez bpa E. Dajczaka i ks. R. Sarka. W archidiecezji przemyskiej ukazał się katechizm dla bierzmowanych zatytu­łowany Ku pogłębionej wierze, opracowany przez księży T. Kocóra i M. Grendusa (Prze­myśl 2002). W Radomiu została stworzona pewna wizja przygotowania do sakramentu bierzmowania zawarta w Zeszytach formacji katechetów (2002 nr 4, s. 15-57). Ośrodek poznański zaproponował materiały Sakrament bierzmowania (Poznań 2003), opracowa­ne przez zespół katechetów pod redakcją ks. J. Szpeta i D. Jackowiak, przeznaczone na trzy lata przygotowania do sakramentu bierzmowania.

2 Wśród opublikowanych materiałów warto zwrócić uwagę na propozycje spotkań o charakterze liturgicznym, zatytułowanych Umocnieni Duchem Świętym. Celebracje liturgiczne. Zostały one opracowane przez księży Kazimierza Skwierawskiego i Jana Szczepaniaka z notatek pozostałych po tragicznie zmarłym w Alpach w 1985 roku ks. Januszu Nanowskim i wydane w Krakowie w 1992 roku. Rok później, w oparciu o księ­gę liturgiczną Obrzędy chrześcijańskiego wtajemniczenia dorosłych, został opracowany przez ks. Stanisława Szczepańch projekt pomocy przygotowujących do bierzmowania wydany w Krakowie pt. Wezwani i posłani. Bierzmowanie. W 1994 roku opublikowane zostały materiały duszpastersko-katechetyczne autorstwa ks. S. Szczepańca. Są to cztery zeszyty przeznaczone dla uczniów: Dziękczynienie za dar chrztu; Wprowadzenie w mi­ sterium bierzmowania; Modlitewne oczekiwanie oraz Czas mistagogii. W tym samym roku 1994, w Krakowie, ukazał się zbiór tradycyjnych pytań i odpowiedzi pt. Katechizm bierzmowanych, opracowany przez ks. Tarsycjusza Sinkę. W 1996 r. w Krakowie wydano pomoce Przyjdź Duchu Święty. Propozycja przygotowania do sakramentu bierzmowania według zasad chrześcijańskiego wtajemniczenia, autorstwa ks. S. Szczepańca. Są one ponowną próbą ukazania możliwości stosowania zasad katechumenalnych na drodze dopełniania inicjacji młodzieży. Również w tym samym roku ukazały się w Krakowie kolejne materiały pod redakcją księży Tadeusza Panusia i Mariana Rapacza, zatytuło­wane Niech zstąpi Duch Twój... Autorzy zaproponowali odniesienie się do Katechizmu Kościoła Katolickiego w pracy z kandydatami do bierzmowania, przy równoczesnym rozłożeniu jej na okres dwóch lat. Pierwszy etap byłby rodzajem syntezy dotychczas zdobytej wiedzy, zakończony formą egzaminu. Zajęcia mogłyby być przeprowadzane w ramach drugiej godziny katechezy w szkole. Natomiast drugi rok byłby poświęcony formacji intelektualnej i duchowej oraz kształtowaniu postaw mężnego wyznawania wiary, bronieniu jej, a także odpowiedzialności za wspólnotę Kościoła. Materiały skła­dają się z trzech części. Jedną z nich są Niech zstąpi Duch Twój... Pomoce dla katechety (red. T. Panuś, M. Rapacz, Kraków 1996), zawierające konspekty zajęć katechetycznych oraz przebieg spotkań modlitewnych oraz Refleksje dla bierzmowanych (red. T. Dzidek, K. Gryz, T. Panuś, M. Rapacz, Kraków 1996), które powstały w oparciu o Katechizm Kościoła Katolickiego; korespondują one z tematami przeznaczonymi do omówienia z uczniami. Trzecią częścią pomocy są Celebracje liturgiczne związane z przygotowaniem i sprawowaniem sakramentu bierzmowania (red. T. Panuś, M. Rapacz, Kraków 1996).