Śledź nas na:



Formy posługi słowa

Katecheza moralna w III w. Klemensa Aleksandryjskiego. To okres znacznego rozwoju Kościoła. Chrześcijanie są coraz liczniejsi, są obecni we wszystkich dziedzinach życia, klasach społecznych, zawodach, przenikają do wyższych sfer. Zmienia się kontekst kulturalny z chrześcijańsko - żydowskiego na chrześcijańsko - hellenistyczny. Ta zmiana zaczyna stwarzać problemy: nagłe przejście z kultury żydowskiej na grecką - jakie stanowisko ma przyjąć K-ł?; Znaczny wzrost liczby chrześcijan i włączenie się w życie miasta - jakie zachowanie wobec pogan i ich zwyczajów? Izolacja była nie do przyjęcia. Potrzebne było przygotowanie do sytuacji społ. - kult. zachowując orędzie Ewangelii. Tu ogromną rolę odegrał Klemens (+212). Jego dzieła zmierzają do jednego celu - doprowadzić do przymierza między Ewangelią a kulturą we wszystkich dziedzinach, szczególnie filozofii. Aspekt moralny odnoszący się do życia i obyczajów to ocena w świetle Ew. autor zwraca się do mieszkańców Aleksandrii. Jest przeciwny jakiejkolwiek interpretacji judeizującej. „Traktat o moralności chrześcijańskiej" - zwraca się do chrześcijan, czyni aluzje do pogan. Dzieło składa się z 3 ksiąg, ale dzieli się na 2 części: I - autor przedstawia Chrystusa jako wielkiego wychowawcę. Jest Nim Słowo Boże - Chrystus jako szczególny wychowawca moralny. Bóg powierzył Mu kierowanie naszymi czynnościami, uzdrawia nasze pożądliwości, prowadzi nas do zbawienia. Głównym celem Jego działania jest przywrócenie w człowieku podobieństwa Bożego. On jest źródłem działania ludzkiego. II - (2 i 3 księga)- stanowi traktat praktycznej moralności. Świadomość obecności Boga ma być podstawą naszego zachowania. Autor analizuje szczegółowo każdy moment dnia. Zaczyna od wieczornego posiłku. Mówi o spożywaniu, nakryciu do stołu i zachowaniu. Poranek daje okazje do mówienia o ubieraniu się, życiu domowym, kąpieli, ćwiczeniach fizycznych, pracy, rozrywce. Potrzeba uporządkowania życia zaczyna się od uporządkowanie najprostszych rzeczy. Dla autora nie ma przeciwieństwa między rozumem ludzkim a boskim, bo rozum ludzki jest obrazem i podobieństwem Słowa, stąd cytaty z Pisma popiera cytatami filozofii stoickiej. 3 elementy moralności: rozumny zawierający w sobie ideał moralności helleński czyli ideał prostoty i naturalności; ewangeliczny - jest wrażenie, że Klemens przedstawia jedynie dobre zachowanie, ale jednakna tym się nie zatrzymuje. Pragnie, by Duch Święty opanował wszystkich ludzi. Cała kultura ma być ewangeliczna; integracja chrześcijańskiej moralności z miejscowymi obyczajami (adaptacja) - pragnie każdej czynności, rzeczy nadać znamię chrześcijańskie.

Problem szkolenia dzieci chrześcijan - jaka winna być postawa chrześcijan wobec szkoły, w której uczą się mitologii obchodzi się święta pogańskie? Nie jest przeciwny, ale chodzi o realizację wymaga Ewangelii. Nie nakreślał idealnego oblicza chrześcijaństwa we wszystkich możliwych szczegółach, bo to byłaby abstrakcja. Wychodził od człowieka konkretnego, z którym się spotkał. Chrześcijaństwo nie stwarza nowej cywilizacji, lecz ją zbawia. Zasady, na których opiera się chrześcijaństwo są niezmienne tj., niezmienne jest orędzie Ewangelii, ale musi być zastosowane w konkretnym życiu, ciągle precyzowane.

Katecheza sakramentalna - była udzielana neofitom w oktawie wielkanocnej. Najpierw udzielano sakramentu potem pouczano, z dwóch powodów: istniało prawo tajemnicy, które nie pozwalało ujawniać tajemnic wiary niechrześcijanom, bo sakramenty wyrażają pełną realizację tej wiary i dlatego one były objęte tajemnicą; wychodzono z założenia, żeby pojąć dobrze sakramenty należy najpierw je przeżyć, a potem otrzymywać wyjaśnienia Ślady tej kultury w NT - istnieje duże podobieństwo między tekstami NT a katechezą sakramentalna późniejszych wieków. Tu dopatrujemy się jej charakteru. Istotne właściwości katechezy IV w. jest odniesieniem sakramentów do ważniejszych wydarzeń ST. Można to zauważyć w listach Piotra i Pawła, które potwierdzają tytuł katechezy. II i III w. dzieło Tertuliana „De baptismo" 190-200r. - to jedyny traktat o chrzcie z okresu przednicejskiego. Celem jego jest odparcie zarzutów wysuwanych pod adresem chrztu przez sektę kainitów, którzy uważali, że tylko wiara służy zbawieniu, mówili, że materia jest rzeczą złą, dlatego trzeba odrzucić wodę używaną w chrzcie. W traktacie autor skupił się na zagadnieniu wody. Dzieło dzielimy na 4 części: Komentarz do obrzędów, który był istotnym elementem katechezy, szeroko omawia symbolikę wody - znaczenie teologiczne; Figury chrztu - jako starotestamentowe wymienia: przejście przez M.Czerwone, przemiana wody w wodę pitną, wyprowadzenie wody ze skały; w NT chrzest Jezusa w Jordanie, przemiana wody w Kanie, studnia Jakubowa, woda z boku Chrystusa; kwestie teologiczne - u Tertuliana ważniejsze znaczenie, choć szeroko rozwija kwestie, np. odpowiada jaka jest różnica miedzy chrztem Jana i Jezusa, dlaczego Chrystus nie chrzcił i jaką wartość ma chrzest udzielany przez heretyków (wg Tertuliana jest on nieważny); dyscyplina chrztu - zasadniczym szafarzem jest biskup, jednak uprawnienia bp może rozciągnąć na innych, także świeckich - wyklucz kobiety. Udzielanie chrztu winno się odbywać pod nadzorem bpa z wielką ostrożnością - jest przeciw sakramentowi chrztu dzieci. Jego rygoryzm spowodował, że odszedł z Kościoła.

Katecheza mistagogiczna IV w.- dotyczą one trzech sakramentów inicjacji - chrztu, bierzmowania i Eucharystii. Wygłaszano ją codziennie podczas Oktawy Wielkanocnej. Posiadamy 5 katechez mist. Cyryla Jerozolimskiego, Teodora z Monsvesti i Jana Chryzostoma (charakter b.moralny). Tu też zaliczmy traktaty świętego Ambrożego (katechezy, które wygłaszał przy udzielaniu chrztu), wzoruje się na Cyrylu. Liturgia tych katechez jest w zasadzie taka sama, różnice dotyczą elementów drugorzędnych. Metoda katechez pedagogiczna, na ogół wychodzą z konkretnego obrzędu, by wyjaśnić ich znaczenie teologiczne. Schemat mniej więcej taki sam: komentarz do obrzędu oraz przedstawiają ich relacje do wielkich dzieł zbawczych.

Katecheza mistagogiczna Cyryla Jerozolimskiego - dwie katechezy są poświęcone sakramentowi chrztu. 1. katecheza o chrzcie wyjaśnia obrzędy odbywające się w przedsionku kaplicy chrzcielnej - tu wyrzeczenie się szatana, przystąpienie do Chrystusa przez wyznanie wiary symbolu trynitarnego. 2. katecheza wyjaśnię obrzęd zdjęcia tuniki, namaszczenie olejem świętym i chrztu przez potrójne zanurzenie. 3. katecheza - bierzmowanie - udzielano go po chrzcie. 4. katecheza - Eucharystia - mówi ogólnie o Ciele i Krwi Pańskiej bez omawiania obrzędów. Podkreśla realna obecność Chrystusa, jej celem jest uczestnictwo w boskim życiu. 5. katecheza - omawia szczegółowo obrzędy Mszy.

Św. Augustyn „De Catechizantis Rudibus" (399r.) - dzieło to w żywym stylu streszcza doświadczenia katechetycznie pierwszych wieków. Przedstawia się nam jako dzieło o nieprzemijającej wartości i aktualności. Opisuje ono metody katechetyczne. Powstanie: w Kartaginie żył katecheta Deogratias - diakon w pracy katechetycznej napotykał na wiele trudności (obrzucali go kiełbasą z „Co nie co" pakowaną próżniowo), zniechęcał się (tylko Ty się nie zniechęcaj), wkładał wielki wysiłek (tak jak TY) w to, ale napotykał mur nieuwagi słuchaczy, lekceważenia, obojętności (tzw. zlew). Wówczas zwrócił się do Augustyna z prośba o radę - jak ma katechizować. Znajdujemy w dziele Augustyna techniczne wskazówki do sposobu prowadzenia katechezy bez uwzględnienia treści. Główną przyczyną niepowodzeń katechety widzi w niezadowoleniu, zniechęceniu, smutku. Nie wątpi w przygotowanie i uzdolnienie diakona. Te uwagi odnoszą się do: radosnego i pogodnego klimatu, w jakim powinna się rozwijać praca katechetyczna oraz do umiejętnego przystosowania wiedzy do słuchaczy. Traktat św. Augustyna"" jest nadal aktualny. Autor wskazuje, ze należy katechizowac w duchu radości. Augustyn analizuje przyczyny powodujące znużenie u słuchaczy oraz niezadowolenie samego katechety. Zwraca on uwagę, ze istnieje 6 przyczyn z powodu, których katecheta może przeżywać smutek i niezadowolenie ze swej pracy katechetycznej, są to m.in.: słuchacz nie rozumie myśli skierowanych do niego. Dostrzec to można wówczas, gdy istnieje duża różnica pod względem kultury, wiary między katechetą a słuchaczami. Katecheta ma upodobnić się do IKS. Zejście i zniżenie się do poziomu słuchaczy może okazać się mozolne i trudne, jednak gdy będzie inspirowane miłością, wówczas stanie się możliwe i miłe. katecheta boi się przemawiać Ten przypadek zachodzi, gdy zaczynamy obawiać się niepewnych wyników swej mowy. Słuchacze nie reaguja wówczas przemawiający widzi, że nie ma reakcji zae strony słuchaczy, że to nie trafia do nich. Z tego powodu katecheci wola posłużyć się przykładami, katechezami, myślami innych autorów, autorytetów. Przenoszą wiec słowa innych nad własne. Przyczyny tego są różne: katechecie może wymknąć się słowo, które obrazi słuchaczy, dlatego katecheta powinien czuwać nad sławami wypowiadanymi do słuchaczy; Prawda, którą przekazujemy może irytować słuchaczy, bo okazać może się trudna w odbiorze. katecheta jest znudzony powtarzaniem tych samych treści Pomiędzy Katecheta a słuchaczami powinna zaistnieć braterska łączność, z której płynie radość. słuchacze nie reagują Jest to obojętność u słuchaczy, brak wzruszenia u odbiorców. Św. Augustyn analizuje różne przyczyny tego stanu i daje w związku z tym rady(skąd u słuchaczy taka apatia): słuchacz może być skrepowany bojaźnią religijną, albo wstydliwością; słuchacz może nie rozumieć tego, co mówi się do niego; słuchacz ma za nic to, co przekazuje do niego katecheta; słuchacz nie reaguje, bo jest zmęczony We wszystkich tych przypadkach należy poznać myśli słuchacza, wzbudzić w nim zaufanie, by poczuł się sobą w momencie dyskomfortu wywołanego wstydliwością bądź nadmierna bojaźnią religijną. Katecheta powinien słuchaczowi zadać pytanie „czy rozumie to, co mówi się do niego?". Katecheta powinien ukierunkować przebieg katechezy katechecie przeszkadzają inne zajęcia katecheta powinien ułożyć sobie tak prace, by wykonać zadanie, którego podjął się. katecheta jest wewnętrznie wzburzony katecheta powinien unikać błędów osobistych, ponieważ mogą one być przyczyną konfliktów ze słuchaczami.

 



Zobacz także